SCHEMAT SPACERU

Wracasz z pracy zmęczona/zmęczony, po drodze zakupy, dojeżdżasz do domu i myślisz "o rany, jeszcze z psem trzeba wyjść"...

A on cały dzień czeka na ten spacer. Dla niego to jest centrum psiego dnia. Największy przywilej. I tak spotykacie się po całym dniu z różnym nastawieniem do tej jednej sprawy, różnymi oczekiwaniami. I co wtedy?

Może pomocny będzie schemat idealnego spaceru, aby było Wam łatwiej, ciekawiej podejść do rzeczy, z pożytkiem dla Waszych czworonożnych przyjaciół.

POLOWANIE - tak proponuję nazwać ten najgłówniejszy najdłuższy spacer w ciągu dnia. Bo tym on jest dla psa: polowaniem na przygody, zapachy, nowe wrażenia.

Część 1 to fizjologia. Najpierw będzie psa interesowało pozbycie się wewnętrznego balastu. Dajcie mu na to czas i przestrzeń. I sprzątajcie po psach! Oceniajcie też choćby pobieżnie, czy "dwójka" jest standardowa, bo wszelkie anomalie tam będą widoczne. Fizjologia i "równanie szyku" potrwa ok. 10 minut.

Część 2. Ruch. Biegamy, witamy się z kolegami, mijamy sklepy i parkingi. Na to ok. 5-10 minut. Z tego etapu przechodzimy do części 3 albo 4. 

Część 3. SOCJAL albo MENTAL. UWAGA! Nie serwujemy psom tego co dzień! Naprawdę wystarczy, jeśli DOBRZE zrobimy po 1x socjal i 1x mental w tygodniu, a resztę dni przeznaczymy na punkty 1, 2 i 4.

Socjal to zanurzenie się w bodźcach z ludzkiego świata, a mental to praca węchowa (w opuszce węchowej zachodzi neurogeneza, więc jest to mental w dosłownym znaczeniu!) oraz polecenia, nauka. Nie dacie rady zrobić wszystkiego na jednym spacerze, więc wybierzcie coś i róbcie na przemian, raz spacer z socjalem, raz z mentalem. Ze swej strony zapraszam na tematyczne zajęcia grupowe na socjal i mental oraz na niedzielne spacery socjalizacyjne.  
Powtórzcie 3-5x w 2 seriach różne komendy (wszystkie polecenia ruchu są kluczowe w życiu z psem! Ja ćwiczę je nieustannie, bo stale do psów gadam i nimi nawiguję, więc nie mam punktu programu pt. "powtórzenie poleceń"). Albo wejdźcie z psem na miejski deptak. Albo usiądźcie w ogródku pod parasolem między rozmaitymi bodźcami, jakie trzeba przetrawić psią percepcją. Niech on myśli, niech kombinuje, niech poznaje nowe miejsca, nowe osoby, nowe zadania. Ćwiczcie, powtarzajcie. Nagroda - pochwała, oczywiście, a jak pies szczególnie chętny - to zabawka, ale zabawka po jakimś secie zadań. Piłka, frisbee, sznurek. Prostym treningiem, mentalem "polujemy" a zdobyczą jest zabawka i możliwość rozprawienia się z nią po psiemu - najprostsze polowanie ever! Jak nie mamy zabawki, to możliwość zluzowania linki jest super nagrodą środowiskową. Pies naprawdę nie musi ciągle jeść by czuć się nagrodzonym!

Jeśli jednak muszą być smaczki, to na zakończenie tej części - jackpot smaczkowy. Nie 3 a 13 kawałków. I nie z ręki, a jeśli macie czystą trawę dokoła, to część jackpotu rzućcie psu w trawę (o ile nie jest "patologicznym" śmieciarzem). Ponieważ zwykle pracuję w warunkach miejskich, to rzadko to już doradzam, bo osiedlowe trawniki są zawalone resztkami z obiadu. Lepiej rozłożyć smakołyki w obiekcie infrastruktury (na ławce w parku, w korze drzewa, na ogrodzeniu, pod kamieniami itd) i wysłać psa na przeszukanie miejsca. Celem będzie eksploracja i detekcja, zdobycie jedzenia i płynne przejście na percepcję węchową. Jeśli pies umie w nosework, to wiecie co zabierać z sobą...

IIe czasu na punkt 3? To zależy, bo jeśli zapakujecie psa do samochodu i pojedziecie na miasto, to dłużej przecież niż kwadrans, ale to dla psa niezwykłe doświadczenie, zarówno socjal jak i mental! Jednak nie róbcie tego co dzień, sterujcie pobudzeniem psa, miejcie na względzie pogodę, okoliczności i kondycję psa!

Część 4. Eksploracja - nos, nos, nos. To ogromnie ważne. Po samym "wybieganiu" psa często mówicie "psa rozsadza energia". Ale co było po bieganiu? To właśnie eksploracja wycisza, rozszerza psie horyzonty, obniża poziom stresu. Węszenie w opcji max, jak najdłużej. 20 minut? Ok. Godzina? Super. 

Tak jak my, ludzie, musimy stymulować mózg by działał, tak samo dzieje się u psów. Dobrze wiemy, że po jakimś długim przestoju w nauce ciężko nam się zebrać na nowo do działania i nie myślę tu o 3 miesiącach wakacji ale o 3 latach np. nie czytania książki czy nie uczenia się zupełnie niczego. I u psów też, jeśli ich każdy jeden dzień jest identyczny jak sto poprzednich, to mózg im "usypia", ciężko się skoncentrować, słabo zapamiętują. Aby pobudzić neurogenezę - trzeba mózg stymulować. Na konsultacjach i prelekcjach zawsze powtarzam i tu wyżej też wspomniałam: w opuszce węchowej powstają nowe neurony, stamtąd do mózgu droga jest prosta, to autostrada na której nie ma bramek. Jednak jeśli każdego dnia zestaw zapachów jest niemal identyczny i szlaki spacerowe też - ta neurogeneza zachodzi dużo wolniej. Jak więc to robić dobrze? Jak pobudzać mózg? Niech część mentalna spaceru będzie np. w poniedziałki oznaczająca trening nowych umiejętności. We wtorki - socjal w postaci jazdy samochodem dokądś po coś. W środy - przejście przez centrum handlowe czy ulicę między sklepami. W czwartki - wyjazd do lasu na spacer pełen zapachów, w piątki - całkiem nic poza węszeniem, w soboty - jakieś zadanie węchowe, w niedzielę - spacer socjalizacyjny zakończony wyciszającą eksploracją. Gdy leje deszcz, gdy mamy najbardziej przeciążony obowiązkami dzień albo psa po zabiegu - skróćmy spacer o czas maksymalnie aktywny, wydłużmy część węchową, a w domu zaproponujmy psu zabawkę edukacyjną, brainwork, nosework albo po prostu wspólne spanie. Nie każdego dnia trzeba pracować.

I jeszcze opowiem Wam o zabawkach, dlaczego są tak bardzo ważne w psim życiu:

Jakie zabawki służą zaspokojeniu psich potrzeb? Gdy mówimy o uspokajającym miętoleniu w pysku, to gryzaki dobre jakości, patyki z kawowca/drzewa oliwnego/hebanowego, korzeń wrzośca czy ser himalajski. Polecam gryzaki z wysokiej jakości gumy, kauczuku, z wypustkami masującymi dziąsła, wydzielające aromat wanilii, mięty, wołowiny czy innego kurczaka. W zagłębienia piłek czy kości można wsmarować masło - mało, tyle co zmieści się na czubku noża. Pies nie ma się najeść, on ma lizać. Jak nie macie co włożyć do konga, to mokry od wody kong też jest ok. Fajne są pasty czy mokra karma, ale nie zawsze dysponujemy – troszkę więc masła, wody, czegokolwiek co można zlizać a nie się objeść – będzie w porządku. Kong umożliwia lizanie i żucie. Jeśli co jakiś czas damy psu suszone jabłko bez konserwantów lub żwacza – będzie po królewsku! Naprawdę nie trzeba wiele, wystarczy pomysł. 

Do wsparcia potrzeby węszenia polecam maty węchowe dla suchej karmy, a jak już o karmie mowa, to lickmaty dla mokrej. Spośród dwóch czy trzech dań dobowych - jedno warto podać w taki sposób, zwłaszcza szczeniakowi. Kto ma czysty trawnik koło domu - niech sypnie jedno danie w trawę i każe psu wyszukać.

Zabawki edukacyjne, te wymagające kombinacji z wyjmowaniem i przesuwaniem elementów, są równie ważne jako tak zwane brainworki do zadań mentalnych. Uczą psa kombinować, to bardzo ważne dla jego mózgu. Można podać w nich danie raz na jakiś czas a można używać w deszczowe dni lub w czasie, gdy nie możemy zająć się psem tak, jak byśmy chcieli, bo np. chorujemy czy kończymy projekt zajmujący nam 16 godzin non stop.

Zachowania wzbudzające ekscytację związane są z realizacją potrzeb łowieckich. Na bazie sekwencji pogoni łowieckiej wilka, wyróżniamy u psów następujące zachowania łowieckie: przeszukiwanie terenu, nawęszanie śladu, podążanie za śladem i odnajdywanie zdobyczy, zamieranie w bezruchu z wpatrywaniem się w zdobycz, podkradanie się do zdobyczy, pościg, pochwycenie zdobyczy, zabicie, rozerwanie ciała, zjadanie, przenoszenie do bezpiecznego miejsca, zakopywanie resztek. Cóż, pies Misio czy Puszek to cały czas drapieżnik, który umiałby zabić mysz czy pisklę, gdyby nadarzyła się okazja. Potrzeby wynikające z łańcucha łowieckiego realizujemy używając szarpaków, piszczących misiów i sznurków, które można rozerwać, piszczących piłek i frisbee czy ringo, które można gonić i złowić, zabawek z miejscami na upchnięcie jedzenia, które można psu zakopać by je odnalazł, czy podać by sam zakopał w kawałku koca. Możliwość upolowania gryzaka naturalnego będzie dla psa mocno nagradzająca dodatkowo. 

Ktoś spytał mnie kiedyś na forum czy to nie jest wszystko jedno czy pies ma konga czy kulę-smakulę? Pewnie, że nie jest wszystko jedno! Kong z mokrym jedzeniem stymuluje do lizania, a lizanie psa uspokaja. Kula-smakula zaś jest takim zajączkiem, którego należy gonić, zajączek gubi smaczki nagradzając psa i motywując do tego gonienia. W ten sposób pies realizuje zachowanie łowieckie - aktywność z drugiej grupy, tej pobudzającej. Obie zabawki zatem angażują całkiem inne obszary mózgu, powodując wyrzut całkiem innych hormonów. Tu uwaga - Kongi służą do wilgotnych przekąsek, można oczywiście "wkleić" kilka krokietów suchej karmy, ale z założenia Kong "bałwanek" nie jest na suchą karmę. Oczywiście, zabawek marki KONG jest wiele rodzajów. Gdy mówimy o wyciszaniu psa, to raczej mam na myśli lizanie a nie gonienie zabawki wyrzucającej z siebie groszki.

Czym grozi brak możliwości realizacji potrzeb psa? Szeregiem zaburzeń behawioralnych, od nieuzasadnionego stróżowania, prowokowania do walki o kapcia, po agresję, którą trudno przewidzieć.

Nie ma sensu z tym walczyć, nie można też tego lekceważyć. Zabawki nie kosztują majątku, zawsze zużyte czy uszkodzone wymieniamy na nowe bez szczególnego nadwerężenia budżetu domowego. Polecam używanie, jeśli to możliwe, zabawek w kolorach żółtym i niebieskim, bo te są widziane przez psy. Zwłaszcza gdy są to zabawki do pogoni. W przypadku konga nie ma to znaczenia, zwłaszcza że wersja standardowa i tak jest czerwona, ale już puller, frisbee czy piłkę – te, za którymi pies ma biec - wybrałabym w „psich” kolorach.

Nie oszczędzamy na zabawkach. Kupujmy te dobre jakościowo, by służyły dłużej niż do pierwszego ugryzienia piszczącej świni w piętę (Malina zabiła świnię "od pięty strony" zanim zdjęłam buty... stąd porównanie).

Nie oszczędzajmy przede wszystkim na psich potrzebach. Często wystarczy przywrócić psu normalne funkcjonowanie, by uniknąć problemów lub je zredukować.

Pies nie potrzebuje patrzeć w telewizor, nie czyta książek, nie siedzi godzinami pod parasolem bez ruchu tylko po to, by pogadać nad kuflem. Ma całkiem inny zestaw zainteresowań i potrzeb. Uwierzcie mi, że często wystarczy tak mało, by problemy zniknęły lub wcale się nie pojawiły. Wystarczy zrozumieć psa i pozwolić mu być psem po psiemu.

Urszula Małoszewska-Cyrulińska

cykl "Zoopsycholog wyjaśnia" dla PSIE TEMATY, wrzesień 2022 r.

-------- powrót do listy artykułów